Web sitelerinin ağ üzerindeki kimliğini ifade eden alan adları, hiyerarşik bir yapıya sahiptir. Belirli uzantılar çerçevesinde uluslararası alan adları ve coğrafi alan adları olarak iki çeşide ayrılan domainler, IP adresleri yerine kullanılan bir isimdir. Doğru seçilen bir alan adı hem bilinirliğinizi hem de marka değerinizi artırır. Kayıt operatörleri aracılığıyla kayıt edilebilen alan adları için Türkiye’de uzun yıllar Nic TR hizmet vermiştir.
Kısaca Alan Adları ve Uzantılar Nedir, Nasıl Belirlenmiştir?
Alan adları, web sayfalarınızın fiziksel adresinin karşılığıdır. Oluşabilecek uyuşmazlıklar için geliştirilen bir isimlendirme yöntemidir. Domain olarak da adlandırılır. Uzun ve hatırlaması zor birtakım sayılar yerine kullanılan alan adları, daha akılda kalıcıdır. Kısaca sitenizin adı ve adresi olarak da tanımlanabilir. İnternet üzerinde var olmak için bir alan adına sahip olmalısınız.
Alan adları belirli bir yapıya sahiptir. Bu yapı içinde yer alan uzantılar, web sitelerinizin ülke kodunu ve kategorisini belirlemek için kullanılır. Bütün internet adreslerinin son bölümünde bir uzantı bulunur. Domain uzantıları, web sitelerinizi sadece belirli kategorilerde sınıflandırır. Bu uzantılar dünyanın her yerinden ulaşılabilir bir yapıdadır.
Uzantılar yerel ve global olarak çeşitli sınıflara ayrılır. Ülkeler için belirlenen uzantıların kayıt prosedürlerini ilgili ülke takip eder. .tr uzantılı .com.tr, .org.tr gibi Türkiye’de alan adı tahsisi ilk kez ODTÜ tarafından kurulan ve bir alan adı yönetim sitesi olan Nic TR tarafından yapılmıştır. Bazı ülke uzantılarını alabilmek için o ülkede ikamet adresi belirtme zorunluluğu vardır.
Genel ve ticari konular, organizasyonlar, okullar, devlet kurumları, müzeler ve bilgi siteleri gibi çeşitli kategorilere ayrılan alan adı uzantıları, birçok alternatife sahiptir. Kişi ve kurumların faaliyet alanı dikkate alınarak belirlenen uzantılar, her meslek grubuna ve hizmet türüne özel olarak belirlenir. Fakat denetlenmesi zor olduğu için bu uzantılar herkes tarafından alınabilir.
Alan adı, marka bilinirliği açısından da önemlidir. Özellikle bir şirket için domain seçimi yapıyorsanız kolay yazılmayan ve söylenişi zor kelimelerden uzak durmanız gerekir. Anlaşılır ve sade bir alan adı daha kolay hatırlanabilir olmanızı sağlar. Seçtiğiniz domain’leri belirli bir süre aralığında kullanabilirsiniz. Bu nedenle aldığınız alan adlarını zamanında yenilemeniz önemlidir.
Nic TR Ne Zaman ve Neden Kurulmuştur?
Nic TR, 1990 yılında TR uzantılı alan adlarını tahsis etmek için Orta Doğu Teknik Üniversitesi tarafından IANA/ICANN’dan alınan uluslararası yetkiye dayanarak kurulan bir sitedir. TR alan adı ile ilgili gerekli prosedürleri belirleyerek bu alanda destek ve danışmanlık veren sistem, 28 yıl hizmet vermiştir.
TR uzantılı alan adları için yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştirilen tüm başvuruları değerlendiren ODTÜ tarafından belirlenen kurallar dahilinde uygun olan başvuruların tahsis işlemlerini gerçekleştirmek için kurulmuştur. Birtakım kurallar çerçevesinde ulusal ve uluslararası düzeyde tedbirler alan sistem, domain’lerle ilgili gerekli mali, idari ve teknik işlemleri gerçekleştirir.
IANA ve ICANN rehberliğinde Bilgi İşlem Daire Başkanlığı ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi tarafından yürütülen domain tahsis ve yönetim işlemleri, 1998 yılında tamamen ODTÜ yönetimine bırakılmıştır. Tüm bu işlemleri mesaj, e-posta ve telefon aracılığı ile çözen Nic TR sistemi, ülke çapında internet altyapısının yerleşmesine ve gelişmesine öncülük etmiştir.
Kapanıyor mu?
Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin aldığı yetkiyle kurulan Nic TR, alan adı tahsis işlemlerini uzun bir süre yönetmiştir. Ancak 2008 yılında yayınlanan 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu ile birlikte TR uzantılı alan adlarının yönetimi ve tahsisi, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı altında yer alan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na verilmiştir.
7 Kasım 2010 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan İnternet Alan Adları Yönetmeliği ile birlikte tüm bu tahsis ve yönetim işlemlerinin BTK’nın kurduğu TRABİS tarafından yürütülmesine karar verilmiştir. ODTÜ, 21 Aralık 2018 tarihinde yaptığı anlaşmayla sahip olduğu alan adı kayıt otoritesini tamamen Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na devretmiştir.
Peki Nic TR kapanıyor mu? İmzalanan bu sözleşme ile Ağustos 2020 tarihinde Nic TR’nin kapatılmasına karar verilmiştir. Bundan sonraki tüm .com.tr, .org.tr gibi .tr uzantılı alan adı işlemleri, açılımı TR Ağ Bilgi Sistemi olan TRABİS tarafından yürütülecektir. Bu nedenle Nic TR üzerinde bulunan tüm alan adları için yeni bir kayıt kuruluşu seçilmesi gerekir.
Sonuç olarak 1990 yılından beri TR uzantılı domain’lerin tahsis işlemlerini yöneten ve gerçekleştiren Nic TR yerine TRABİS geçmiştir. Ağustos 2020 tarihinden itibaren domain tahsis işlemleri için gerekli kurallar ve uygulamalar, TRABİS tarafından yeniden belirlenecektir. Bu süre içinde alan adı sahiplerinin herhangi bir hak kaybına uğramamaları için domain’lerini aktarmaları gerekir.
Nic TR Alan Adları Aktarımı Nasıl Yapılacak?
Nic TR üzerinde bulunan alan adlarınızı TRABİS faaliyete geçene kadar yetkili kayıt operatörüne aktarmanız gerekir. Eğer bu işlemi gerçekleştirmezseniz domain’leriniz TRABİS’e aktarılacak ve sistem çeşitli domain uzantıları haricinde son kullanıcıya bazı hizmetleri vermeyecektir. Peki bu aktarma işlemi nasıl yapılır? Nic TR alan adı taşıma aşamalarını sizin için ele aldık.
Alan adınızı aktarmak için ilk olarak Nic TR’nin web sitesine giriş yapmalısınız. Daha sonra sağ alt bölümde yer alan “Aktarım Yapmak İçin Tıklayınız” seçeneğine tıklayarak Nic TR aktarım sayfasına girebilirsiniz. Karşınıza çıkan “Genel Kurallar” bölümünü okuduktan sonra “Aktarım İşlemini Başlatmak İstiyorum” butonuna tıklayın ve “Devam Et” seçeneğine basın.
Açılan ekrana Nic TR takip numarası olarak alan adınızı kontrol edebilmeniz için verilen sorumlu kodu yazın. Ardından şifre bilgilerinizi de ekleyerek sisteme giriş yapın. Eğer sorumlu kodunuzu bilmiyorsanız “Sorumlu Kodu Başvurusu” sekmesine tıklayabilir ya da Nic TR iletişim bölümünden yardım alabilirsiniz. Sisteme giriş yaptıktan sonra TR uzantılı alan adlarınızı seçmelisiniz.
Daha sonra karşınıza çıkan ekranda yer alan telefon doğrulama bölümüne cep telefonu numaranızı girin. Ardından kayıt operatörü seç kısmına gelerek alan adınızı aktarmak istediğiniz operatörü yazın. Muvafakatnameyi okuduktan sonra onay kutucuğunu işaretleyin. Aktarmak istediğiniz alan adlarınızı son kez kontrol edin ve “Devam Et” seçeneğine tekrar tıklayın.
Bu adımdan sonra tek yapmanız gereken işlem, telefonunuza SMS olarak gönderilen kodu seçtiğiniz kayıt operatörünün panelinde yer alan ilgili alana girmektir. Tüm bu işlemleri sırasıyla gerçekleştirerek Nic TR taşıma işlemlerinizi tamamlayabilir, alan adlarınızı istediğiniz yere aktarabilirsiniz. Son olarak Nic TR Whois sonuçlarınıza bakarak bilgilerinizi kontrol edebilirsiniz.
Bu süreçte kayıt operatörlerinizi Nic TR sisteminde yer alan kayıt operatörleri arasından seçmelisiniz. Aktarım süresi operatörlere göre farklılık gösterse de ortalama 30 dakika içinde tamamlanır. Aktarım için Nic TR tarafından herhangi bir ücret talep edilmez ancak seçtiğiniz kayıt operatörü sizden ücret talep edebilir. Bu nedenle seçim yapmadan önce operatörlere danışmalısınız.
Nic TR Alan Adları Taşınmak Zorunda mı?
Nic TR alan adlarınızı TR Ağ Bilgi Sistemi kullanıma açılana kadar taşımak zorundasınız. Eğer alan adlarınızı belirtilen aralıklarda farklı bir operatöre taşımazsanız domain’leriniz son ödeme tarihine kadar üzerinizde kalır. Bu durumda alan adınız TRABİS sistemi üzerine aktarılacaktır. Ancak bu sistem herhangi bir işlem yapabilmenize izin vermeyecektir.
Eğer bu süreçte alan adınız duraklatılmış ise ödeme işlemlerinizi yeni kayıt olduğunuz operatör üzerinden yapmalısınız. Çünkü Nic TR, 23 Mart 2020 tarihinden itibaren tüm yenileme ve ödeme işlemlerine kapatılmıştır. Sadece eğitim ve devlet kurumları için oluşturulan alan adı uzantıları aktif olarak yenileme veya ödeme yapabilir.