Dijital dünyada veri indirmek veya veri paylaşmak gibi işleri yaparken aslında farkında olmadan bazı sistemleri kullanıyorsunuz. Her ne kadar bir şekilde işlerinizi hallediyor olsanız da kullandığınız bu sistemler hakkında daha detaylı bilgi edinerek onları daha işlevsel biçimde kullanabilirsiniz. Daha önce internetten film, müzik, oyun veya e-kitap gibi bir dosya türü indirdiyseniz farkında olmadan FTP kullandınız demektir.
FTP Nedir?
İnternet ağında yer alan bilgisayarlar tarafından dosyaları aktarmak için kullanılan bir dil yolu olan FTP açılımı “File Transfer Protocol” olarak geçiyor. 40 yıldan uzun bir süredir kullanılan FTP sayesinde her çeşit dosyayı aktarmak mümkün oluyor ve hatta bazen HTTP’den de daha hızlı performans gösterebiliyor.
Standart bir ağ protokolünün karşılığı olan bu dil yolu, bilgisayar dosyalarının bilgisayar ağı üzerinden sunucu ve istemci arasında aktarılmasını sağlıyor. MacOS ve Linux’ta Terminal, Windows’ta ise DOS gibi bir komut satırı arabirimi ile kullanılabiliyor. FTP programı yani FTP istemcisi, bir FTP sunucusu üzerinden dosyaları kolay bir şekilde indirmenizi sağlıyor.
Aynı şekilde FTP server tarafına da dosya yüklemek için bu yazılım kullanılıyor. FTP istemcisi, güvenli olan FTP sunucusunda oturum açabilmek, sunucudaki dosyanın klasör yapısına göz atabilmek, buraya dosya yüklemek ya da buradan dosya indirmek için kullanılabiliyor. İstemcilerin bilgisayarın konumunu ve FTP sunucusu konumunu açık bir şekilde görüntüleyen ve kullanıcı dostu olan bir arayüzü bulunuyor.
Aynı zamanda içerisinde birden fazla sunucuda çoklu oturum açma hesabını yönetebilmek için de bir aracı oluyor. İstemci tarafından bütün FTP oturumları günlüğe kaydediliyor. Sunucuya bağlanırken de pasif ve etkin FTP arasından seçim yapma imkanı sunuluyor. Üstelik istemci, web server içinde dosya ve klasör izinlerini ayarlamaya ve anonim FTP’ye de izin veriyor.
Farklı işletim sistemlerinde kullanılmak üzere pek çok FTP istemcisi bulunuyor. Pek çoğu ücretsiz olan bu istemcilerin ücretli versiyonlarında çok daha geniş özellikler yer alıyor. Örneğin; premium bir FTP istemci kullanıldığı zaman bir programdaki dosyaları otomatik şekilde aktarma seçeneğine benzer çok sayıda ekstra özelliğe sahip olmak mümkün oluyor.
FTP Ne Amaçla Kullanılır?
Türkçesi “Dosya Aktarım Protokolü” olan FTP, ağ içindeki bilgisayarların birbiriyle iletişim kurması için kullanılıyor. FTP ile ilgili modern kullanım alanları olarak; sunucu dosyalarının şirket içinden taşınmasından ve eğitim için kullanılmasından bahsedilebiliyor. Çok daha karmaşık sürümleri kullanmaya başlamadan önce yeni başlayanlar için internet protokollerini kavramak adına FTP doğru tercih oluyor.
Aynı zamanda FTP güvenlik konusundaki tüm endişeleri ortadan kaldırabildiği için şirketlerin sunucu dosyalarının kapalı sistem içerisinde taşınması amacıyla da tercih edilebiliyor. Her ne kadar FTP kendine daha pek çok kullanım alanı buluyor olsa da en yaygın olarak insanlar FTP’yi bu iki amaç için kullanmayı tercih ediyor.
En Çok Kullanılan FTP Programları Nelerdir?
Elbette piyasadaki bazı FTP programları diğerlerinden çok daha fazla kullanıyor. Sizin de bu FTP programlarından bir tanesini seçmeden önce bazı önemli detaylara dikkat etmeniz gerekiyor. Bu noktada ilk olarak seçtiğiniz FTP istemcisinin bilgisayarınızın işletim sisteminde çalışıp çalışmayacağını net bir şekilde öğrenmelisiniz. Yani istemcinin Windows, Mac ya da Linux gibi işletim sistemlerinden hangisinde çalışabildiğini anlamalısınız.
Bunun yanı sıra işletim sisteminin türüyle uyumluluk kadar hangi sürümleri desteklediği de önem taşıyor. Dolayısıyla istemcinin desteklediği sürümlere de göz atmanız gerekiyor. Bir istemci kullanırken dosyaları rahatça bulabilmek de büyük önem taşıyor. Bu nedenle dosyaları bulabilmenizi sağlayan arama araçlarının ve yer imlerinin olduğu istemcileri tercih edebilirsiniz. Bırak ve sürükle işlevleri de epey kullanışlı oluyor.
Aynı zamanda hangi sunucu çeşitlerine bağlandığına da mutlaka dikkat etmelisiniz. Bazı istemciler Google Drive ve Dropbox benzeri üçüncü taraf depolama sunucularına bağlanabiliyor. Bu detay da sizin için önemli olabiliyor. Seçtiğiniz istemcinin ihtiyaç duyacağınız SSL, FTP ve SSH gibi bazı protokolleri destekleyip desteklemediğini de kesinlikle öğrenmelisiniz.
Ayrıca bir program seçimi yaparken sizin için tercih sebebi olacak en önemli özellik, hızlı dosya aktarımı sağlaması olmalıdır. Bununla birlikte yan yana dizi karşılaştırması sunan programlar da diğerlerine kıyasla daha fazla verimlilik sağlıyor. Tabii, tercih ettiğiniz programın gerekli güvenlik önlemlerini size sunuyor olmasına da dikkat etmelisiniz.
- FileZilla FTP (Mac, Windows ve Linux)
Ücretsiz kullanılan FileZilla’nın işleyişini anlamak bir hayli kolay. Her ne kadar modası geçmiş bir arayüze sahip olsa da kullanıcılar dosyalara bağlanabiliyor ve bunları depolananların yanına rahatça yerleştirebiliyor. Windows 7 gibi eski sürümlerde bile kullanılabiliyor.
- Cyberduck FTP (Mac ve Windows)
Linux için destek sağlamayan ama Windows ve Mac’te kullanılabilen Cyberduck, dosya aktarmanın en hızlı ve basit yollarından bir tanesi. Açık kaynaklı ve ücretsiz olan istemci, muadilleriyle karşılaştırıldığında daha modern bir görünüme sahip.
WinSCP ise sadece Windows’ta çalışıyor ve aynı ekranda çok sayıda oturumu mümkün kılıyor. Bu sayede birden fazla iş aynı anda tamamlanabiliyor. Üstelik WinSCP ile gönderilen bütün dosyalar şifrelenebiliyor. Bu yüzden şirketlerde kullanılabiliyor.
FTP Sunucusu Nedir?
FTP sunucu, dosya aktarma protokolü adresine sahip olan ve bağlantı almayı sağlayan bir çeşit uygulama olarak kullanıcıların karşısına çıkıyor. Bu sunucu verileri depoluyor, bilgisayara yüklenmesi gereken dosyaları alabilmek ve başka bilgisayara gönderebilmek adına FTP üzerinden erişebilmeyi sağlıyor. Onun sayesinde yazılımın bulunduğu bilgisayara dosya indirme ve yükleme işlemi yapmak mümkün hale geliyor.
Özellikle şirketlerde hem güvenlik hem de kullanım kolaylığı sağlayabilmek adına fiziksel bir sunucu şeklinde kullanılabiliyor. Böyle durumlarda sunucuda çalışanlar dosya paylaşabiliyor ve şirketteki yerel ağa bağlantı sağlayarak istedikleri dosyayı saklayabiliyorlar. Üstelik bu tip bir kullanımda güvenlik konusunda da endişe yaşanmamış oluyor. Dolayısıyla şirket bünyesinde kullanılacak bir sunucu belirlerken daha özenli davranmak gerekiyor.
Aynı zamanda sunucularla internete de bağlanabiliyor. Fakat bu durum çeşitli güvenlik risklerini de beraberinde getirebiliyor. Bu nedenle çok önemli dosyalar bulunduğunda veya güvenlik ile ilgili endişeler taşındığında internete bağlamamak gerekiyor. Ancak sunucu internete bağlanabildiği zaman sunucuya erişim sağlayan çalışanlar istedikleri herhangi bir konumdan ve istedikleri herhangi bir zamanda depoda yer alan verilere erişebiliyorlar.
Ayrıca pek çok sunucu, kullanıcılara anonim şekilde bağlanıp FTP üzerinde oturum açma ya da dosya indirme imkanı sunuyor. Dolayısıyla bir sunucuya erişebilmek için mevcut olarak bir hesabınızın bulunması gerekmiyor. Yine de hiçbir FTP hizmetinin sizi tamamen anonim kıldığını düşünmemelisiniz. Çünkü IP adresiniz daima sistemde kaydediliyor.
Dolayısıyla sistemde telif hakkı yasaları kapsamında olan ya da yasa dışı olan tüm materyallerin aktarılması yasak oluyor. Bu kurallara uymazsanız ve aksi şekilde hareket ederseniz internet sağlayıcınız kovuşturma, engelleme ya da para cezası gibi yaptırımlarla sizi baş başa bırakabiliyor. Bu yüzden FTP seçimi konusunda özenli davranmak kadar FTP kullanımı konusunda da özenli davranmak gerekiyor.
Bunların yanı sıra FTP istemcileri tarafından, istemciden indirilen ya da istemci kullanılarak aktarılan bütün dosyaların kaydı tutuluyor. Yani geçmişte yapmış olduğunuz bütün işlemlerinizi görebilmek için sunucu günlüklerini kullanabilirsiniz. Üstelik sunucu günlükleri, FTP’nin iç işleyişini ve işlevlerini anlayabilmek için de oldukça iyi bir araç oluyor.